How to Fail

Dështimi si një përvojë jetësore për të nxjerrë një mësim

Që në moshë të hershme, të gjithë jetojmë, në një mënyrë apo në një tjetër, përvoja që mund të quhen dështim. Reagimi ynë instiktiv është të rrëzohemi, për ta parë dështimin si përfundim negativ të një përvoje të caktuar.

Ajo që nuk marrim parasysh menjëherë është se dështimet që përjetojmë në të vërtetë mund të na mësojnë shumë.

Jo vetëm që mund të reflektojmë mbi gabimet e bëra, duke mësuar të mos i përsërisim ato, por mund të përdorim emocionet që ndiejmë për të zbutur karakterin tonë, duke u bërë gjithnjë e më të aftë në menaxhimin e kësaj lloj situate.

Si e kanë ndryshuar rrjetet sociale perceptimin tonë të suksesit (dhe dështimit)

Ne jetojmë në një epokë në të cilën ajo që shohim në mediat sociale është studiuar dhe dizenjuar për të përcjellë përshtypjen e asaj që do të dëshironim të ishim, në vend të asaj që jemi në të vërtetë. Njerëz të famshëm që ndajnë sekretet e tyre për të qëndruar të rinj dhe tërheqës, miq që postojnë foto të familjeve të tyre të lumtura me pushime, sipërmarrës që krenohen me suksesin e tyre.

Ajo që nuk shohim në vend të kësaj janë përpjekjet e dështuara, punët e humbura, grindjet, frika, ankthet, depresioni. Çdo gjë që mund të japë një përshtypje të mungesës së përsosmërisë, është fshehur me kujdes.

Sidoqoftë, ekziston një pakicë njerëzish, madje edhe të famshëm, të cilët kanë filluar të tregojnë anën e tyre më të prekshme, atë që nuk tregojnë një ekzistencë të përsosur. Ka nga ata që flasin për problemet e tyre, duke nisur nga depresioni deri te problemet e ngrënies, duke ekspozuar faktorët që i bëjnë njerëz. Megjithatë edhe kjo, po rrezikon të bëhet thjesht tendenca e fundit, sikur ndershmëria nuk është asgjë më shumë se një hashtag.

Përveç kësaj, na duhet të merremi me dallgë mendimesh, të cilat çdokush ia lejon vetes t’i bërtasë me të madhe. Cdo person, mbingarkohet vazhdimisht me mendime dhe kritika, shpesh negative, nga ata që, të ulur pas një tastiere, ndjejnë të drejtën (edhe nëse nuk janë të detyruar) të shprehin indinjatën e tyre dhe kundërshtimin e tyre ndaj asaj që shohin. 

Kur bëhet fjalë për dështim, rreziku për tu treguar me gisht është aq i lartë sa shpesh na çon të mbërthehemi, të mos flasim për dështimet tona, të mos kërkojmë ndihmë.

Të përjetosh përvoja negative nuk është kurrë e këndshme, por na lejon të piqemi dhe ta përballojmë jetën me vetëdijen e vendimeve që marrim. Dështimi është diçka me të cilën do të duhet të merremi të gjithë në jetë në një mënyrë apo në një tjetër. Pra, le të përpiqemi ta përjetojmë në një mënyrë pozitive, jo si një katastrofë nga e cila nuk mund të rimëkëmbemi. Nëse e përballojmë me frymën e duhur, do të kemi mjetet e nevojshme për ta kapërcyer.

Pse gratë dhe burrat i përjetojnë (dhe i kujtojnë) dështimet në mënyra të ndryshme

Burrat dhe gratë kanë mënyra shumë të ndryshme për të trajtuar dështimin. Edhe pse kjo mund të duket si thjesht një stereotip tjetër në lidhje me ndryshimin midis gjinive, ka arsye shkencore që e vërtetojnë atë.

Pjesa e trurit që merret me menaxhimin e gabimeve tona dhe marrjen e vendimeve (lëvorja cingulatore e përparme) është përgjithësisht më e zhvilluar tek gratë. Kjo bën që ato të formojnë kujtime më të forta të lidhura dhe përvoja negative, dhe për këtë arsye ka më shumë të ngjarë të shohin dështimet e tyre në mënyrë negative.

Pasoja është se gratë shpesh nënvlerësojnë aftësitë e tyre, dhe për këtë arsye janë më pak të sigurta në vetvete kur bëhet fjalë për të kandiduar, për shembull, për një ngritje në detyrë.

Pse vështirësitë e integrimit kur jemi të vegjël mund të na ndihmojnë kur rritemi?

Si fëmijë, nuk është gjithmonë e lehtë të bashkëveprosh me moshatarët e tu. Shpesh ndihemi të përjashtuar, na duket se nuk mund të jemi pjesë e “grupit”. Sidomos në shkollë, kjo mund të çojë në izolim, duke rrezikuar përkeqësimin e situatës. Shpesh, prindërit dhe mësuesit na inkurajojnë të përpiqemi të integrohemi, mbase duke u sjellë më shumë si të tjerët, në mënyrë që të pranohemi.

Sidoqoftë, ajo që nuk  kuptojnë pjesa më e madhe është se vështirësitë në shoqërizim na bëjnë të zhvillojmë disa karakteristika të sjelljes që mund të jenë shumë të dobishme në moshën e rritur.

Të mos jesh pjesë e një grupi, për shembull, na shtyn të vëzhgojmë sjelljet dhe ndërveprimet me më shumë kujdes, të mendojmë për mekanizmat shoqërorë që rregullojnë një mjedis. Ndjesia e “refuzimit” që shpesh mund të ndiejmë kthehet në një lloj rezistence, e cila mund të na bëjë më të fortë.

Për më tepër, një nga gjërat më të rëndësishme që mund të mësojmë nga kjo situatë është pavarësia. Kjo mund të na ndihmojë të ambientohemi me situata të reja, një aftësi themelore për ata që punojnë në një sektor dinamik.

Përjetimi i përjashtimit do të na bëjë shumë më të ndjeshëm ndaj atyre që na rrethojnë. Do të jemi në gjendje të kuptojmë më mirë se kush është në situata të ngjashme, ndoshta një koleg i sapo punësuar ose dikush i sapo transferuar. Kjo ndjeshmëri do të na lejojë të bëhemi një pikë referimi jo vetëm për ata, por për të gjithë ekipin.

Përse shumë provime dhe testime mund të jenë negative

Kur jemi të rinj, jeta jonë shënohet nga një mori provimesh dhe testesh. Në teori, këto duhet të jenë një mjet për të vlerësuar aftësitë dhe rritjen tonë, por në realitet ato fshehin shumë më tepër.

Për një të ri, një test bëhet për të matur veten e tij kundrejt pritshmërive të familjes, profesorëve dhe bashkëmoshatarëve. Bëhet një mjet i jashtëm vlerësimi, rreth të cilit, për shumë, rrotullohet vetëvlerësimi i tyre.

Një test, megjithatë, është në gjendje të sigurojë vetëm një vlerësim të pjesshëm, i ndikuar fuqimisht nga shumë variabla, të tilla si qëllimi i shkruesit të pyetjes, gjendja jonë psikofizike në ditën e provimit, gjendja shpirtërore e të testuarit, etj. Kur ndjenja jonë e vetëvlerësimit varet nga rezultatet e provimeve që u nënshtrohemi, rreziku është që, me provimin e parë që nuk e kalojmë, besimi ynë të shembet. 

Ndërsa rritemi, e kuptojmë se, përveç disa rasteve të rralla, nuk ka testime në botën reale. Nuk ka provime që mund të na japin një notë për plotësimin e një formulari në mënyrë korrekte, ose për mënyrën e menaxhimit të kursimeve tona.

“Kur je i rritur, askush nuk të jep notë sepse dhe përgjigjen e duhur.”

Pse është e rëndësishme të kuptohet roli i të famshëmve në rrjetet sociale

Fiksimi ynë me të famshmit sigurisht nuk filloi me rrjetet sociale. Që nga epoka e artë e Hollywood-it në fillim të shekullit të kaluar, kemi mësuar të adhurojmë ata që arrijnë famë, duke fituar, si të thuash, titullin e “yllit”.

Për vite me radhë, kinemaja na ka prezantuar me standarde të pakonkurrueshme të bukurisë, që kufizohen me përsosjen. Ekipet e artistëve të make-up-it, stilistëve (si dhe kirurgëve) u kujdesën për pamjen e yjeve, në mënyrë që ata gjithmonë të dukeshin perfekt, të paprekshëm.

Sot situata është pak më ndryshe. Falë mediave sociale, ne vijmë në kontakt “të drejtpërdrejtë” me çdo yll dhe zbulojmë aspekte të jetës së përditshme që më parë ishin të destinuara të mbeteshin private.

Kjo na bën të ndihemi më pranë tyre, pothuajse sikur ata të jenë njësoj si ne. I shohim të postojnë foto me rroba të shtrenjta, dieta revolucionare, pushime ëndrrash dhe kemi tendencën të krahasojmë jetën tonë me të tyren.

Pikërisht për shkak të kësaj afërsie që ndiejmë, krahasimi duket i barabartë, por shpesh harrojmë se pas atyre fotove dhe historive shpesh ka marrëveshje reklamimi ose sponsorizime dhe se, megjithëse duan të japin pamjen e të qenurit “njerëz të zakonshëm”, shpesh këta personazhe jetojnë në një botë krejt tjetër.

Ndjekja e një personi të famshëm në mediat sociale nuk është domosdoshmërisht një gjë e keqe, por le të përpiqemi t’i kujtojmë vetes gjithmonë, se përpjekja për të imituar jetën e tyre (shpesh të shtrenjtë) nuk do të na bëjë yje.

Pse është e rëndësishme të mësosh të thuash “jo”

Shpesh e gjejmë veten në punë, veçanërisht nëse jemi në hapat e parë, duke pranuar çdo lloj kërkese. “Të sapoardhurit” shpesh janë ata që u besohen të gjitha detyrat e lodhshme që të tjerët nuk pranojnë t’i bëjnë. Ne i pranojmë, pothuajse duke i falënderuar për mundësinë, sepse ndiejmë se “kjo do të na bëjë të rritemi”.

Megjithatë, fatkeqësisht, nuk është kështu. Pranimi i një detyre ose një pune që dikush tjetër nuk dëshiron ta bëjë, ose ndoshta me një çmim më të ulët nëse do të ishim vetë pronarë, mund të krijojë precedentë të rrezikshëm, të cilët rrezikojnë të na shtyjnë në një rrugë pa krye.

Të mësosh të thuash “jo” është një hap shumë i rëndësishëm për këdo që dëshiron të ndërtojë një karrierë bazuar në rregulla që i vendos vetë. Përballë disa mundësive që mund të duken të humbura dhe na bëjnë të ndiejmë se kemi dështuar, ajo që fitojmë kur mësojmë të refuzojmë disa oferta është vlera e kohës dhe punës sonë.

Në këtë mënyrë, do të jemi në gjendje të investojmë në veten tonë, dhe në të njëjtën kohë të njihemi për atë që ia vlejmë vërtetë.

Pse zemërimi është një ndjenjë më komplekse nga sa duket

Zemërimi është një ndjenjë e zakonshme që kemi të gjithë dhe që secili e menaxhon në mënyrën e vet. Sidoqoftë, kemi pasur gjithmonë tendencën ta shohim zemërimin në një mënyrë thellësisht të ndryshme, varësisht nga fakti nëse subjekti është një burrë apo një grua.

Një grua e zemëruar shpesh shihet si histerike, e paaftë të menaxhojë emocionet e saj. Edhe kur zemërimi justifikohet nga vite torturash dhe abuzimesh, nëse një grua e shfaq, shoqëria ka tendencën ta shohë si diçka ekstreme, jo femërore, të gabuar.

Në të kundërt, një burrë i nxitur nga zemërimi shpesh shihet si burrëror, i fortë, i vendosur. Mendoni për shembull një mori filmash në të cilët shohim një hero, mashkull, i cili përdor zemërimin e tij për t’u hakmarrë për një dëm që ka pësuar.

Për vite me radhë, kjo ka bërë që gratë ta brendësojnë këtë ndjenjë, ta mbyllin brenda vetes. Mizogjinia e thellë që, ende sot, përshkon shoqërinë tonë na tregon se zemërimi i grave është pasojë e ndonjë çrregullimi mendor, duke fshehur atë që mund të bëhet: forcë.

Falë lëvizjes #metoo, gjithnjë e më shumë gra po gjejnë guximin të ulërasin zemërimin e tyre, për të raportuar sjelljet e keqija që u është dashur të vuajnë në heshtje për vite me radhë. Kur edhe gratë mund të shprehen në të njëjtën nivel me burrat, atëherë mund të themi se jetojmë në një shoqëri të drejtë.

Përse “suksesi” nuk është e kundërta e “dështimit”. 

Çfarë do të thotë të arrish sukses? Për një shkrimtar, do të thotë të ketë shumë lexues që blejnë librat e tij. Për një këngëtar, do të thotë të shesë shumë dhe të këndojë para mijëra njerëzve. Për një aktor, do të thotë të aktrojë për regjisorë të mëdhenj në produksione të mëdhaja. Secili profesion, secila rrugë, ka përkufizimin standard të “suksesit”.

Megjithatë është gjithashtu e mundur të dështosh në të paturin sukses. Për shumë, veçanërisht ata që e gjejnë veten aq të suksesshëm saqë njihen, deri edhe përndiqen nga adhuruesit e tyre, përvoja mund të jetë tjetërsuese. Kjo nuk do të thotë të mos vlerësosh atë që ke, por do të thotë të pranosh se suksesi nuk është ai që shpesh na përshkruhet.

Për këtë arsye, kur një person i suksesshëm arrin të jetë i hapur dhe i sinqertë për problemet e tij, për vështirësitë jo vetëm të së kaluarës, por edhe të së tashmes, mund të mësojmë shumë. Kur një person që duket se ka gjithçka është në gjendje të na tregojë dobësitë e tij,  ndjehemi më të lidhur dhe mund të shohim anën njerëzore. Ata na bëjnë të kuptojmë se suksesi nuk është domosdoshmërisht diçka e prekshme dhe materiale, dhe se paratë me të vërtetë nuk sjellin lumturi.

Suksesi i vërtetë, nëse duam ta quajmë kështu, është lumturia që secili prej nesh mund ta gjejë vetëm brenda vetes. Kur e kuptojmë se çfarë është me të vërtetë e rëndësishme për ne, atëherë mund të dimë vërtet nëse jemi të lumtur.