Enough Is Enough

Strategjia ekonomike e miratuar deri më tani nuk është më e vlefshme në një planet me burime të pakta

Planeti Tokë, të paktën për njohuritë tona aktuale, nuk mund të zëvendësohet. Ne banojmë në një botë, burimet e së cilës kanë filluar të shkojnë drejt fundit. Njerëzimi i ka konsumuar ato duke vënë në praktikë një model ekonomik që është i paqëndrueshëm në planin afatgjatë. Rritja ekonomike që kaq shumë njerëz vazhdojnë të aspirojnë nuk është më efikase, sepse kostot e përparimit janë më të mëdha se përfitimet që rrjedhin nga vetë përparimi.

Problemi është se të gjithë pretendojnë se asgjë nuk ka ndodhur. Në klasat e universiteteve, sallat e mbledhjeve të korporatave dhe zyrat e gazetave, është shumë e rrallë të dëgjosh për “rritje antiekonomike”.

Sigurisht, për një kohë të gjatë dhe ende sot në një zonë tepër të madhe në botë, të kesh më shumë do të thotë të jesh më mirë. Kur nuk keni mjaftueshëm për të ngrënë, të keni një stomak “të tej” mbushur është një gjë e mirë, ashtu si të flini edhe pesë minuta të tjera është një nga ndjesitë më të mira në botë.

Në të njëjtën kohë, megjithatë, është e vërtetë se ata që flenë nuk kapin peshq dhe se ta lëshosh veten drejt ofertës së pabesueshme të ushqimit të Botës së Parë çon lehtësisht në probleme shëndetësore. 

Megjithatë, pavarësisht se është “më shumë” një masë me shumë anë negative, ajo ka në çdo rast shumë më shumë tifozë sesa një sasi “e mjaftueshme”. Edhe nëse ‘mjaftueshëm’ do të thotë një gjashtë e çalë në shkollë, në të njëjtën kohë është pikërisht ajo notë që mjafton për të kaluar vitin. Sasia e mjaftueshme është gjithmonë e mirë.

Kjo është arsyeja pse ka dhe duhet të jenë gjithnjë e më të shumë, mbështetësit e teorisë ekonomike që propozon një steady-state-economy, apo thënë ndryshe një ekonomi të qëndrueshme ose statike, të mbajtur nën kontroll nga qeveritë. 

Për të arritur një model të tillë ju nevojiten:  

• Vetëdija se planeti ynë ka burime të fundme dhe se disave po u vjen fundi dhe shpesh, nuk shfrytëzohen në mënyrë të barabartë





• Kërkesa për bashkëpunim politik që mund t’i bëjë efektive masa të caktuara socio-ekonomike





• Vullneti për të vepruar.

Të kuptuarit e asaj që po bëhet gabim mund të na udhëheqë drejt korrigjimit të sjelljes

Para se të shpjegoni se si të bazoni një kompani në një ekonomi të qëndrueshme, është mirë të kuptoni pse duhet bërë.

Pika e parë është padyshim ajo mjedisore. Duhet ta imagjinojmë ekonominë si një ekosistem të vogël brenda biosferës. Është ky i fundit që shkakton stimulin, çdo burim që ekonomia “përpunon” më pas nxirret në formën e mbeturinave që kthehen në biosferë. Sa më shumë të rritet një ekonomi brenda biosferës, aq më masive do të jetë sasia e mbeturinave të lëshuara. Kjo është arsyeja pse një nënsistem duhet të rritet vetëm në proporcionin e duhur me sistemin që e përmban atë.       

Përkundër kësaj, siç e dimë mirë, konsumi i burimeve të energjisë nga speciet njerëzore është rritur tetë herë në krahasim me njëqind vjet më parë, një rritje që ka ndodhur kryesisht në pesëdhjetë vitet e fundit. Pasojat e këtij “përparimi” të pandalshëm janë ndryshimi i klimës, humbja e biodiversitetit, dëmtimi atmosferik, acidifikimi i oqeanit, zvogëlimi i burimeve të ujit, shfrytëzimi i tepërt i tokës. mendoni për shpyllëzimin dhe ndotjen… Tani po prodhohet më shumë dioksid karboni se ç’mund të përthithin pyjet dhe oqeanet.       

Krahas problemeve mjedisore, ka edhe katastrofa sociale. Ekonomistët normalisht e hedhin poshtë këtë çështje duke thënë se rritja ekonomike është mënyra e vetme për të siguruar që të paktën pjesërisht, pasuria e re e krijuar të mund të “pikojë” në shkallët e poshtme të piramidës. Megjithatë për çdo 100 dollarë më shumë, vetëm 60 cent në mbarë botën shkojnë për ata që mbijetojnë me një dollar në ditë.

Me fjalë të tjera, për të marrë këtë segment të popullsisë vetëm një dollar më shumë, ekonomia botërore duhet të prodhojë 166. Shumica e këtyre parave do të shkojnë për ata shumë pak njerëz të pasur që janë në krye të shkallës shoqërore.    

Zgjidhja e treguar nga një brez i ri ekonomistësh është ajo e ekonomisë stacionare, e cila siguron mbrojtjen e burimeve dhe një shpërndarje më të barabartë të tyre

Sipas disave, zgjidhja do të ishte një ekonomi me gjendje të qëndrueshme. Do të dihet se e është arritur kur të stabilizohet niveli i konsumit dhe ai i popullsisë. Për ta bërë këtë, është e nevojshme të përpiqemi të balancojmë të ashtuquajturin kapital natyror, që janë burimet e planetit dhe atë artificial, të ndërtuar nga njeriu. Mendoni për numrin e rrugëve që kalojnë sipërfaqen e tokës.

Nuk ka nevojë të ndërtoni rrugë të reja, përkundrazi duhet të përqendroheni në mirëmbajtjen dhe përmirësimin e atyre që tashmë ekzistojnë. Në të njëjtën mënyrë, tregtia gjithashtu duhet të stabilizohet, në mënyrë që të përdoret gjithmonë e njëjta energji dhe të njëjtat burime.

Pjesa tjetër, nga ana tjetër, duhet të jetë gati për të ndryshuar njohuritë, teknologjinë, informacionin, mençurinë, produktet në treg, shpërndarjen e të ardhurave dhe institucionet shoqërore. Të gjitha këtyre gjërave duhet t’u jepet vrull, për t’u siguruar që ekonomia të vazhdojë të rritet cilësisht. Një ekonomi me gjendje të qëndrueshme ka të bëjë më shumë me përmirësimin, sesa me zgjerimin. 

Kjo është arsyeja pse gurët e saj themelorë janë:   

• Respektimi i qëndrueshmërisë, duke ndjekur një proporcion të rreptë. Sa herë që kostot mjedisore janë më të rënda se përfitimet në krahasim me atë dollar shtesë hipotetik të fituar, ai dollar duhet të konsiderohet një tregues i një varfërie më të madhe, e jo e një pasurie të re.





• Një shpërndarje e drejtë e të ardhurave, e cila do të rezultonte në një shkallë më të ulët të dhunës, krimit dhe abuzimit me alkoolin dhe drogën.





• Shfrytëzimi efikas i burimeve, përmes kontrollit qeveritar të lëndëve të para të përdorura nga tregjet.





• Sigurinë e një cilësie të mirë të jetës për të gjithë qytetarët e botës.  

A është vërtet e mundur të arrihet një situatë e tillë? Në të cilën papunësia është reduktuar ndjeshëm në zero, varfëria është zhdukur, të gjithë janë përgjegjës për detyrimet e tyre tatimore dhe mjedisi respektohet më në fund? Sipas modelit të ekonomistit Peter Victor, bazuar në ekonominë kanadeze, përgjigjja është absolutisht po. Fatkeqësisht, sipas llogaritjeve të tij, nëse Kanadaja vazhdon të ndjekë rritjen sasiore ekonomike, papunësia, varfëria dhe borxhi publik do të arrijnë nivele ekstreme.  

Shtëpia e çdo qenieje njerëzore, planeti Tokë, menaxhohet sipas një ekonomie për të cilën nuk blini kurrë mjaftueshëm dhe ajo që hidhni nuk është kurrë shumë. Qoftë një vilë në Monako, një apartament në Argjentinë ose një kabinë në Kamboxhia, çdo shtëpi ka një metabolizëm të matshëm. Mund të dini se sa burime hyjnë në të, në formën e energjisë elektrike, dritës së diellit, gazit natyror, të nevojshme për banorët e saj për të gatuar, larë, për t’u ngrohur ose për t’u freskuar dhe sa mbeturina dalin.

Sigurisht, disa shtëpi hanë dhe pastaj hedhin shumë më tepër se të tjerat, por shtëpia e vërtetë e qenieve njerëzore është vetëm një, planeti Tokë. Metabolizmi i tij përcaktohet nga ekonomia e tij. Si po ia del? Sipas disa studimeve, konsumi është 50% me më tepër ndikim sesa ai që është vërtetë i qëndrueshëm.

Kjo është arsyeja pse kemi nevojë për një model të ri ekonomik, i cili menaxhon llogaritë e këtij komuniteti të madh në një mënyrë më të mirë. Për ta vënë në praktikë, do të nevojiten politika të reja. Disa mund të zbatohen nga institucionet tashmë të pranishme në vende të ndryshme, organizma të tjera duhet të krijohen. Problemi në lidhje me politikat e caktuara publike, është se, për shumë individë, ata kufizojnë shumë autonominë e qytetarëve. Për këtë ju duhet të jeni të kujdesshëm se çfarë masash duhet të merrni në varësi të situatës.

Në disa raste, për shembull, do të ketë pak rezistencë në propozimin e një ndalimi siç është përdorimi i ngjyrave toksike për benzinën, ndërsa racionimi i burimeve specifike siç është energjia elektrike mund të shkaktojë pakënaqësi serioze. Mënyra më e mirë për të aplikuar këto kufizime është pra lënia e lirisë së individëve për të shitur licencat e tyre, në mënyrë që, pas vendosjes së një tavani, tregu të rregullohet, duke i lënë ata që varen më shumë nga një burim i caktuar të shpenzojnë shumë më tepër për të mbuluar kostot që, për shembull, një sasi e caktuar ndotjeje shkakton mbi pjesën tjetër të botës. 

Mënyra të tjera, më indirekte për të zvogëluar një konsum të caktuar të dëmshëm dhe të pakontrolluar mund të jenë vendosja e një takse mbi produktet që rrjedhin prej tyre, ose krijimi i zonave të mbrojtura natyrore shumë më të mëdha se ato të sotshmet, në mënyrë që të sigurohemi që burime të caktuara të çmuara të mos shfrytëzohen në mënyrë agresive.

Popullsia e tokës rritet në mënyrë eksponenciale dhe jashtë kontrollit. Njerëzit janë rreziku më i madh për planetin e tyre, marrja e kontrollit të situatës është e nevojshme për mbijetesën e saj

Sipas një llogaritjeje të thjeshtë matematikore, në rreth 70 vjet popullsia aktuale prej rreth 7 miliardë njerëzve do të dyfishohej.

Shtatë miliardë është një numër i rrezikshëm, por është e vështirë të krijohet ideja. Mendohet se për të numëruar me zë të lartë në shtatë miliardë do të duheshin dyqind vjet, ose se me shtatë miliardë hapa, mund të sillesh rreth globit 133 herë.

Ekziston një ekuacion mjaft i thjeshtë i cili thotë se ndikimi i përgjithshëm në mjedis është rezultat i produktit të madhësisë së popullsisë, të ardhurave për person dhe teknologjisë së përdorur nga secili individ. Nëse nga njëra anë ngopja me të pasurit “mjaftueshëm” mund të zgjidhë problemin e gjuetisë të së ardhurave dhe përparimi teknologjik mund të zvogëlojë faktorin e fundit, i pari, sasia e popullsisë vetëm rritet. Pothuajse të gjithë e vetmja gjë që bëjnë është të rrijnë e të shohin. 

Nuk flitet për rivendosjen e ligjit kinez për një fëmijë, zgjidhja do të ishte shumë më e shëndetshme dhe më e lehtë nga sa mund të mendohet. Popullsia e botës po rritet tani me rreth 80 milionë njerëz në vit. Shumica e këtyre foshnjave, megjithatë, janë fëmijë të padëshiruar, rezultat i një mungese të konsiderueshme të edukimit seksual. Prandaj, do të ishte e mjaftueshme që qeveritë, veçanërisht në disa vende, të fillonin dhe të investonin në edukim dhe kontracepsion, për të arritur një përmirësim të madh.

Pabarazia është një nga plagët më të thella të shoqërisë njerëzore. Duke i dhënë fund do të ulej dhuna, varësia nga droga dhe zgjatja e jetës

Një shoqëri më e drejtë mund të jetë çelësi për të arritur një jetëgjatësi më të mirë dhe më të lartë, një reduktim të madh të varësisë nga droga dhe dhunës, një normë më të ulët të lindjeve tek adoleshentët. Çdokush do të pajtohej për rëndësinë e arritjes së këtij qëllimi. Megjithatë, ka ende shumë pak njerëz që veprojnë për ta përvetësuar, pjesërisht sepse, për fat të keq, përparimi është ende sinonim i parave, por gjithashtu dhe mbi të gjitha për shkak të natyrës radikale të masave që duhen zbatuar.

Strategjitë e propozuara, në fakt, nuk janë të njohura për shumicën e njerëzve. Ato pohojnë rëndësinë e një rishpërndarjeje të drejtpërdrejtë të të ardhurave përmes një sistemi të ri të taksimit, programeve më të mira të mbulimit social dhe pagave më të larta minimale. Gjithashtu, ata sugjerojnë uljen e fitimeve maksimale dhe fryrjen e atyre minimale, minimizimin e dallimeve gjinore, shndërrimin e kompanive në kooperativë, duke ua lënë administratën vetë punonjësve.

Modelet aktuale të biznesit të drejtuara nga aksionerët, thjesht të orientuara nga fitimi, duhet të lihen mënjanë për të ndërtuar organizata që synojnë krijimin e vlerës së shtuar, në vend të produkteve të reja dhe të njëjta. Fatkeqësisht, megjithatë, në çdo rast, do të jetë e nevojshme të vësh një dorë në fitimet e më të pasurve, të cilët, deri më sot, janë gjithashtu më të fuqishmit dhe për këtë arsye ata e mbajnë fushën politike nën fre.

Të kesh një borxh publik në kupë të qiellit tregon një garë të shfrenuar për të përfituar që nuk merr parasysh kostot e shkaktuara për një shoqëri të tërë, ndërsa sistemi i punësimit shtrëngon punonjësit dhe lë shumë njerëz pa punë.

Pasuria nuk është e njëjtë me mirëqënien. Pasuria është vetëm mjeti me të cilin mund të arrihet një nivel i caktuar i mirëqenies. Në vetvete, paraja nuk ka vlerë. Megjithatë, të gjithë e duan dhe sa më të shumë janë ata që e duan, aq më shumë duhet të prodhohet, në mënyrë që të mos dalin zbuluar disa pretendime. Rritja ekonomike përdoret për të parandaluar rënien e sistemit financiar.

Në një ekonomi të qëndrueshme, institucionet financiare duhet të lihen në prapavijë në mënyrë që të eliminojnë këtë imperativ të dëmshëm të rritjes. Bota e financave dhe sistemi i prodhimit të parasë duhet të vendosen në shërbim të ekonomisë reale, jo anasjelltas.

Një mënyrë e re e investimit mund të jetë financimi i iniciativave sociale dhe mjedisore/ Mendoni këtu për shembull, pastrimin e oqeaneve.

Një ekonomi efikase duhet të jetë në gjendje t’i caktojë secilit individ të vlefshëm një punë të denjë për aftësitë e tij/saj. Shumë shpesh, kjo nuk ndodh. Nga ana tjetër, kush do ta priste? Ka shumë më pak punonjës që negociojnë për detyrat e tyre sesa për pagat e tyre. Njerëzit duhet të detyrohen të fillojnë të punojnë në mënyrën dhe masën që u përshtatet atyre, në vend që të punojnë në mënyrën dhe në masën që të marrin pagat më të larta të mundshme. Disa vazhdojnë me punë që i urrejnë, vetëm për të qenë në gjendje t’i vënë ato në rezyme.

Qëllimi i një ekonomie me gjendje të qëndrueshme është të sigurojë një punë për këdo që e dëshiron dhe ta bëjë secilën detyrë konstruktive dhe kuptimplote.

Hapi i parë për të përmirësuar jetën e shumë punëtorëve do të ishte zvogëlimi i orëve të punës. Në Perëndim, vitet e fundit, sasia e mallrave dhe shërbimeve të prodhuara për punonjës është rritur me 2% në vit. Nëse do të mbahej ky ritëm, për të pasur të njëjtat rezultate pas 12 vitesh do të ishte e mjaftueshme të punohej katër ditë në javë dhe pas 25 vitesh vetëm tre.

Politikat për të garantuar punën kanë të njëjtën rëndësi. Bëhet fjalë për transformimin e shteteve në punëdhënës të të gjithë atyre njerëzve që nuk janë të punësuar nga askush tjetër. Në këtë mënyrë, sigurohet një pagë për ata që kanë nevojë, një fuqie punëtore jo shumë të shtrenjtë i lejohet të kujdeset për punë të dobishme shoqërore, duke u dhënë një jetë më të mirë shumë të papunëve të pakënaqur.

Paraja nuk sjell pothuajse kurrë lumturinë dhe sigurisht që ajo nuk do të vijë kur paraja përdoret për të blerë gjëra

Kultura e konsumit, e cila i shtyn njerëzit të besojnë se të blesh është më mirë se sa të bësh, të jesh ose të prodhosh, dominon shoqëritë e kombeve me të ardhura më të larta dhe parandalon që një numër i madh njerëzish të ndjehen të kënaqur me jetën e tyre.

Në garën për modelin e fundit të telefonit celular, ne harrojmë shumë shpesh që të nisemi në gjurmët e mirëqenies së vërtetë. Për shumë njerëz, grumbullimi i gjërave jep më shumë kënaqësi edhe pse një kënaqësi e shkurtër dhe kalimtare, sesa të merren me veten.

Për fat të mirë, ka edhe shumë nga ata që përpiqen të dalin nga ky moçal duke përhapur stile jetese alternative. Nuk duhet shumë, mjafton të kërkosh si dhuratë për ditëlindje një përvojë të paharrueshme në vend të këpucëve më në modë.

Një jetë e lumtur dhe e shëndetshme nuk arrihet duke kënaqur konsumizmin. Gurët e saj themelorë janë angazhimi në marrëdhënie, aktiviteti fizik, ndërgjegjësimi për të qenë në gjendje të jetosh çdo sekondë të jetës, të vihesh në provë dhe të jesh gjithmonë gati për të mësuar diçka dhe për t’u dorëzuar ndaj bujarisë.