Blockchain

Çfarë është Blockchain?

Blockchain është quajtur inovacioni më i madh pas internetit. Mbështetësit e tij pretendojnë se do të transformojë çdo biznes dhe do të ndikojë në jetën e pothuajse të gjithëve në planet në vetëm disa dekada.

Blockchain është si një bazë e të dhënave, është një mënyrë e re për të ruajtur të dhëna dhe transaksione të vlefshme. Transaksionet midis njerëzve sot kanë nevojë për ndërmjetës që i bëjnë të mundur duke siguruar besimin dhe sigurinë e nevojshme, të tilla si bankat, qeveritë dhe institucionet financiare.

Palët e treta që kanë baza të të dhënave të centralizuara që mbështeten në besimin e njerëzve në sistemet e tyre të ligjeve dhe rregullave (ne besojmë që bankat nuk na vjedhin paratë, që qeveritë  sigurojnë depozitat në rast se një bankë falimenton, që kompanitë e kartave të kreditit tërheqin shumën e saktë nga llogaritë tona, që të dhënat tona nuk zbulohen, etj.).

Blockchain provon të jetë një mjet jashtëzakonisht i dobishëm për të gjithë njerëzit që jetojnë në vendet ku nuk mund t’u besohet këtyre ndërmjetësve.

Teknologjia e Blockchain, në fakt, eliminon nevojën për një ndërmjetës, duke i lejuar njerëzit të bëjnë transaksione direkt me njëri-tjetrin.

Blockchain është një bazë e të dhënave e decentralizuar, e ndarë, e shpërndarë (d.m.th. një bazë të dhënash e ndarë në shumë kompjuterë të lidhur në rrjet) ku të gjithë pjesëmarrësit mund të shohin dhe vërtetojnë të gjitha transaksionet, duke krijuar transparencë, besim dhe siguri.

Blockchain nuk duhet të ngatërrohet me Bitcoin. Bitcoin është një sistem i bazuar në Blockchain, është një monedhë dixhitale e përdorur kryesisht për pagesa, emetimi dhe menaxhimi i të cilave drejtohet nga rrjeti dhe nuk kërkon një institucion qendror.

Teknologjia Blockchain mund të përdoret për të regjistruar dhe transferuar çdo gjë me vlerë, jo vetëm transaksionet financiare.

Si funksionon Blockchain?

Blockchain është një bazë e të dhënave e strukturuar në blloqe. Që një transaksion të përpunohet dhe konsiderohet i vlefshëm duhet të grupohet me transaksione të tjera për të formuar një bllok, secili bllok shtohet në krye të bllokut të mëparshëm.

Çdo bllok i referohet numrit të bllokut të mëparshëm, në këtë mënyrë krijohet një lidhje midis të gjitha blloqeve që përbëjnë zinxhirin.

Blloku i parë në zinxhir quhet “blloku i gjenezës”. Çdo bllok transaksionesh vërtetohet nga vetë rrjeti dhe përbën një arkiv të të gjitha transaksioneve dhe të gjithë historikut të secilit transaksion. Kushdo që është pjesë e rrjetit merr informacion në lidhje me transaksionet që ndodhin brenda vetë rrjetit. 

Sistemi është plotësisht i decentralizuar, i gjithë informacioni është i pranishëm në të gjitha nyjet që përbëjnë rrjetin dhe për këtë arsye nuk mund të ndryshohet.

Sapo të bllokohet një bllok transaksionesh është e vështirë të kthehesh mbrapsht. Sa më shumë blloqe të shtohen sipër, aq më i vështirë do të jetë kthimi mbrapsht i operacionit derisa të jetë plotësisht e pamundur.

Nëse dëshironi të bëni një ndryshim, do të duhet të ndryshoni të gjitha blloqet e mëparshme dhe ato që vijnë më pas. Në rrjetin Bitcoin, 6 blloqe janë të mjaftueshme për të konfirmuar pakthyeshmërinë e transaksionit.

Pëlqimi i shpërndarë do të thotë që shumica e kompjuterëve në rrjet duhet të bien dakord mbi vlefshmërinë e një transaksioni përpara se ai të pranohet në Blockchain.

Minimi i të dhënave është procesi i vlerësimit të transaksioneve dhe i shtimit të blloqeve të reja në blockchain. Që një bllok i ri transaksionesh të shtohet, ai duhet të kontrollohet, të vërtetohet dhe të kodohet.

Për të realizuar këtë hap është e nevojshme të zgjidhet një problem kompleks matematikor që kërkon një shpenzim të lartë energjie dhe kapaciteti përpunimi.

Zgjidhja për këtë enigmë quhet prova e punës, është e vështirë për tu zgjidhur, por e lehtë për tu provuar, dhe siguron prova që fuqia kompjuterike është përdorur për të ndihmuar në ndërtimin e rrjetit. Shpërblimet e vogla të kriptomonedhave jepen për çdo bllok të ri të shtuar.

Përparësitë e teknologjisë Blockchain

Transparenca: transaksionet janë të dukshme për të gjithë pjesëmarrësit, krahasuar me sistemet ekzistuese të arkivimit dhe regjistrimit, blockchain ofron përmirësime të konsiderueshme për sa i përket transparencës.

Largimi i ndërmjetësve: lejon largimin e ndërmjetësve të përfshirë në ruajtjen dhe transferimin e mallrave të nevojshëm në transaksionet konvencionale.

Decentralizimi: mund të funksionojë në një rrjet të decentralizuar kompjuterash, duke zvogëluar rrezikun e piraterisë, duke ulur joproduktivitetin e serverit dhe si pasojë humbjen e të dhënave.

Besimi: Rrit besimin midis palëve të përfshira në një transaksion përmes transparencës më të madhe dhe decentralizimit të rrjeteve, së bashku me heqjen e palëve të treta në vendet ku besimi tek ndërmjetësit nuk ekziston.

Siguria: të dhënat e futura në një Blockchain janë të pandryshueshme, historia e tyre nuk mund të manipulohet. Çdo transaksion lë një gjurmë të qartë që nga fillimi, kështu që mund të rishikohet dhe verifikohet lehtësisht.

Gama e gjerë e përdorimeve: Çdo gjë që ka vlerë mund të regjistrohet në Blockchain.

Teknologji e arritshme lehtësisht: teknologjia Blockchain lehtëson krijimin e aplikacioneve pa nevojën e investimeve të konsiderueshme në infrastrukturë, edhe falë inovacioneve të fundit siç është platforma Ethereum.

Ulja e kostos: Transaksionet që kërkojnë regjistra të shumtë mund të zgjidhen në një regjister të vetëm të përbashkët, duke ulur koston e vlerësimit dhe konfirmimit të çdo transaksioni mdis shumë organizatave.

Shpejtësia e rritur e transaksionit: Heqja e ndërmjetësve dhe rregullimi përmes regjistrave të përbashkët mundëson shpejtësi më të madhe të transaksionit sesa shumica e sistemeve ekzistuese.

Disavantazhet dhe rreziqet e përdorimit të teknologjisë blockchain

Mungesa e privatësisë: Bilancet e kontabilitetit dhe transaksionet janë të arritshme për këdo në rrjet që dëshiron t’i shikojë ato.

Çështjet e sigurisë: Sistemet e bazuara në Blockchain përdorin kriptografi të fortë që është më e sigurt se fjalëkalimet e zakonshme, por nëse harroni çelësin tuaj privat, nuk do të jeni në gjendje të rikuperoni paratë tuaja.

Rezik sulmi 51%: në vendet me sisteme ligjore me mangësi ose të parregulluara, qendrat e mëdha për nxjerrjen e blloqeve mund të formohen në zinxhirët e bllokuar dhe nëse këto nyje bashkëpunojnë ata mund të kontrollojnë më shumë se 50% të një rrjeti dhe kështu të marrin përsipër domain-in e tij.

Teknologji e re e paprovuar: është një teknologji e re që është aplikuar kryesisht tek kriptovalutat. Jane ende pak programe kompjuterike dhe kompani qe po e përdorin këtë teknologji në botën reale për të demonstruar efektivitetin e saj në sistemet ekzistuese.

Kostoja: Kërkon një sasi të konsiderueshme energjie për të funksionuar. Eshtë vlerësuar se rrjeti Bitcoin përdor të njëjtën sasi të energjisë elektrike çdo gjysmë ore sa një familje mesatare Amerikane në një vit të tërë (10,000 / 12,000 kWh energji elektrike janë të nevojshme për të gjeneruar 4 blloqe Bitcoin).

Çështjet e shkallëzimit: Rrjetet e Blockchain nuk janë akoma në të njëjtin nivel efektiviteti me sistemet ekzistuese. Rrjeti Bitcoin është në gjendje të trajtojë rreth 7 transaksione në sekondë, ndërsa për shembull rrjeti Visa menaxhon 20,000 në sekondë.

Reputacioni dhe besimi: Bitcoin është aplikacioni më i njohur i blockchain dhe ka një lidhje të fortë me terrorizmin, trafikun e drogës dhe krimin. Njerëzit kanë nevojë të kenë besim në rrjetin blockchain që po përdorin, veçanërisht nëse zëvendëson një ndërmjetës të besuar.

Rregullimi dhe integrimi: Sistemet e bazuara në Blockchain do të përballen me probleme rregullatore dhe probleme të integrimit me sistemet ekzistuese – të shtrenjta dhe që do të kerkojnë kohë.

Inkuadrimi: ekziston një pritje e tepërt për atë që mund të jetë në gjendje të bëjë blockchain. Në realitet është vetëm një formë e re e bazës së të dhënave që nuk është testuar ende plotësisht në aplikacione të tjera përveç kriptomonedhave.

Blockchain dhe industria financiare

• Transferimi i vlerës midis kompanive dhe vendeve është aktualisht një proces i ngadaltë. Teknologjia blockchain ofron shpejtësi më të madhe të transaksioneve me potencial për transferime të çastit, në kohë reale.





• Teknologjia Blockchain mund të zëvendësojë shtresat e vërtetimit me transparencën e transaksionit.





• Shumë banka, banka qendrore, qeveri, kompani financiare tashmë po përdorin teknologjinë blockchain ose po e zhvillojnë atë.





• Tregtimi i aksioneve nënkupton transferimin e pronësisë midis njerëzve. Blockchain mund të përdoret për të zëvendësuar ndërmjetësit dhe për të negociuar transaksione me Nasdaq, i cili tashmë është një treg i përbërë nga një rrjet kompjuterik.





• Shumë funksione administrative dhe rregullatore të kryera nga institucionet financiare janë të vjetruara dhe manuale. Këto funksione potencialisht mund të zëvendësohen nga blockchain dhe regjistrat e shpërndarë.

Blockchain dhe industri të tjera përveç financës

Teknologjia Blockchain mund të përdoret për të transferuar dhe regjistruar gjithçka me vlerë. Shumë kompani në industri të ndryshme tashmë janë duke zhvilluar sistemet e tyre të bazuara në blockchain. Ka mundësi të konsiderueshme zhvillimi për Blockchain në fushat e menaxhimit të identitetit dixhital. 

Për momentin është e lehtë të vjedhësh identitetin e dikujt ose të sigurosh identitet të rremë në botën dixhitale. Fjalëkalimet janë të pasigurta dhe sistemet e centralizuara janë të prekshme nga sulmet.

Sistemet e identifikimit të bazuara në Blockchain mund të sigurojnë nënshkrime dixhitale të bazuara në kriptografi: unike, të sigurt, të pamundura për t’u kopjuar.

Në të ardhmen, këto sisteme kontrolli të shpërndara mund të përdoren për menaxhimin e të dhënave personale (pasaporta, leje drejtimi, çertifikata lindjeje dhe martese, etj.) për votim dixhital.

Një sektor tjetër që mund të zbatojë teknologjinë Blockchain është kujdesi shëndetësor.

Menaxhimi i të dhënave të pacientëve përmes një sistemi të përbashkët, do t’ju lejojë mjekëve të ndajnë informacionin mbi pacientët në një mënyrë të sigurt dhe të shpejtë, me mundësinë e të paturit nën kontroll të gjithë historinë klinike të një pacienti dhe të jenë në gjendje të ofrojnë trajtim më të mirë dhe më shpejtë.

Sistemet e shpërndara të kontrollit të ofruara nga Blockchain janë të zbatueshme në menaxhimin e pronës intelektuale, në sektorin e magazinimit të të dhënave, në marrjen me qera dhe dhënien me qera të makinave, në marrjen me qera të apartamenteve, në industrinë e udhëtimeve, në programet e besnikërisë, në botën e basteve.

Teknologjia blockchain është më afër realitetit sesa njerëzit mund ta imagjinojnë. Ka të ngjarë të ketë një numër të industrive që zbatojnë këtë teknologji në vitet e ardhshme.

Ethereum, kontrata inteligjente dhe aplikacione të decentralizuara

• Ethereum është një platformë që përdor teknologjinë blockchain me një gjuhë programimi që lejon zhvilluesit të ndërtojnë dhe drejtojnë aplikacione të decentralizuara dhe kontrata inteligjente. Eshtë një platformë blockchain që ju lejon të krijoni lloje të ndryshme të aplikacioneve të decentralizuara jo domosdoshmërisht të kufizuara vetëm në kriptovaluta.





• Monedha dhe rrjeti Bitcoin përdoren kryesisht për transaksione financiare. Ethereum ka monedhën e vet, Ether, që ështe projektuar si një mjet negocimi për të paguar fuqinë informatike, jo për të kryer transaksione financiare jashtë platformës.





• Nuk ka një server të vetëm që kontrollon aplikacionet e decentralizuara (dApps) pasi ato kalojnë nëpër një rrjet kompjuterik.





• Kontratat inteligjente janë kontrata të shkruara në kodin e kompjuterit dhe veprojnë në një blockchain ose regjistra të shpërndarë, d.m.th. ato janë programe që ekzekutohen në të gjithë kompjuterët që përbëjnë rrjetin. Kontratat inteligjente kanë nevojë për mbështetje ligjore për hartimin e tyre, por pasi të aktivizohen, ato automatikisht verifikojnë, ekzekutojnë dhe vërtetojnë kontratën e shkruar në kod pa pasur nevojë për një palë të tretë, siç janë avokatët ose gjykatat. Çdo gjë me vlerë mund të tregtohet duke përdorur kontrata inteligjente. Ato zvogëlojnë rrezikun e lidhur me transaksionet pasi transaksionet dhe pagesat trajtohen drejtpërdrejt nga rrjeti.





• Shumë kompani po zhvillojnë aplikacione të bazuara në aplikacione të decentralizuara dhe kontrata inteligjente në platformën Ethereum. Platforma Ethereum është hapi tjetër në të ardhmen e teknologjisë Blockchain.

Cila është e ardhmja e blockchain?

Regjistrat e decentralizuar që nuk përdorin teknologji Blockchain: është një trend që do të jetë në gjendje të konkurrojë me blockchain në të ardhmen.

Më pak kriptovaluta dhe më shumë kode blockchain: Kohët e fundit shumë kompani preferojnë të përdorin kode në platformën Ethereum sesa kriptomonedhën e tyre.

Blockchain 2.0: teknologjia Blockchain ka rritur funksionalitetin e saj përmes dApps dhe kontratave inteligjente, aplikacione që nuk ishin pjesë e kodit origjinal të Blockchain.

Rregullim më i madh: qeveritë dhe ndërmarrjet po lëvizin drejt pranimit të kriptovalutave si forma legjitime të pagesës dhe në të njëjtën kohë po investojnë në infrastrukturë dhe teknologji të bllokimit. 

Blockchain në jetën e përditshme: mund të mos zëvendësojë plotësisht disa ndërmjetës si Google, jo të paktën në një periudhë afatshkurtër, por regjistrat e shpërndarë, kontratat inteligjente dhe aplikacionet e decentralizuara do të bëhen pjesë e jetës tonë të përditshme. Ato do të jenë një alternativë kundrejt opsioneve ekzistuese.